همه علاقمندان به دنیای شگفت انگیز ستاره شناسی می خواهند تلسکوپی داشته باشند و با آن به کاوش زیبایی های آسمان شب بپردازند. ولی در هنگام خرید تلسکوپ، دوربین دوچشمی و یا هر وسیله درشتنما، تردیدها و دودلی ها کار خرید را دشوار می کند، کدام تلسکوپ را بخرم؟ در مقاله "نجوم آماتوری را چگونه آغاز کنیم؟" اشاره کردم که برای خرید تلسکوپ نباید عجله کرد و نجوم را حتماً نباید با تلسکوپ شروع کرد ولی شما که مطالعه کافی کرده اید و حالا نیاز داشتن تلسکوپ را حس می کنید حتماً این مقاله را با دقت بخوانید.
گول شعارهای تبلیغاتی را درباره بزرگنمایی تلسکوپ نخورید. در بعضی از این تبلیغات می نویسند: با بزرگنمایی بیش از 500 برابر!!! و بدین وسیله می خواهند وانمود کنند هر چه قدرت بزرگنمایی تلسکوپ بیشتر باشد، آن تلسکوپ بهتر است. اما این قضیه حقیقت ندارد. برعکس، از نظر متخصصین بزرگنمایی مهمترین خصوصیت یک تلسکوپ نیست. به طور نظری، تلسکوپ ها را می توان طوری ساخت که بزرگنمایی بسیار زیادی داشته باشند! اما برای بدست آوردن بیشترین بزرگنمایی تلسکوپ باید این نکته را در نظر داشت که تصویر بدست آمده باید واضح و از کیفیتی قابل قبول برخوردار باشد. این در صورتی است که به ازای هر 5/2 سانتی متر قطر شیئی تلسکوپ نباید بیش از 50 برابر بزرگنمایی به دست آورد. پس بهترین بزرگنمایی قابل قبول برای یک تلسکوپ 3 اینچی (75 میلیمتری) 150 برابر است. استفاده از بزرگنمایی های بیشتر (استفاده از چشمی های با فاصله کانونی کم) تصویری نا واضح و مات به دست خواهد داد.
بزرگنمایی تلسکوپ عبارت است از نسبت فاصله کانونی شیئی به چشمی:
فاصله کانونی شیئی / فاصله کانونی چشمی = m
مشخصه اصلی یک تلسکوپ گشودگی (قطر عدسی یا آینه اصلی) آن است. هرچه قطر گشودگی تلسکوپ بیشتر باشد نور بیشتری را جمع آوری می کند و تصویر واضح و روشنتری به دست می دهد. در این صورت می توان اجرام کم نوری مثل سحابی ها و کهکشان ها را دید.
توان جمع آوری نور، با مجذور قطر عدسی متناسب است. قطر مردمک چشم در هنگام شب تقریباً 6 میلیمتر است. پس تلسکوپی با قطر 24 میلی متر (4 برابر قطر چشم)، 16=42 بار بیشتر از چشم نور جمع آوری می کند. تلسکوپ 48 میلی متری، 64 بار بیش ازچشم نور جمع می کند و...
توان تفکیک، یعنی اینکه تلسکوپ جزئیات جرم مورد رصد را چقدر تفکیک می کند. در نور زرد-سبز (میانه طیف مرئی)، توان تفکیک بر حسب ثانیه قوس از رابطه زیر حساب می شود.
عدد 5/12 تقسیم بر قطر شیئی = توان تفکیک ( a )
نسبت کانونی یا عدد f عبارت است از : فاصله کانونی / قطرعدسی
معمولا" تلسکوپ ها را به دو نوع اصلی شکستی و بازتابی تقسیم می کنند. در تلسکوپ شکستی از یک عدسی برای جمع آوری و کانونی کردن نور استفاده می شود. در تلسکوپ بازتابی یک آینه مقعر نور را کانونی می کند. هر دو برای رصد مناسبند. اما هر کدام مزایایی خاص دارند. تلسکوپ های بازتابی اغلب گشودگی زیاد دارند، اما نسبتاً ارزان هستند. (قیمت یک بازتابی 4 اینچی و یا 100 میلی متری تقریباً 200 تا 300 هزار تومان است در حالی که بهای یک شکستی با همین قطر حدود 400 تا 500 هزار تومان است!).
با وجود این تلسکوپ های شکستی معمولاً تصاویری واضح تر نسبت به تلسکوپ های بازتابی به دست می دهند. منجمان آماتوری که می خواهند جزئیات سطح سیارات را نگاه کنند از تسلکوپ شکستی، و آنهایی که می خواهند به اجرام کم نور مثل سحابی ها و کهکشان ها نگاه کنند از تلسکوپ بازتابی استفاده کنند.
نوع سومی هم از تلسکوپ ها به بازار آمده است که تقریباً ترکیبی از این دو نوه به نام کاتادیوپتریک که در آنها از آینه مقعر به عنوان شیئی و از یک عدسی تصحیح کننده در جلوی لوله تلسکوپ استفاده می شود. به این نوع تلسکوپ اشمیت-کاسگرن هم گفته می شود. حسن این نوع تلسکوپ ها در آن است که معمولاً طول لوله تلسکوپ کمتر است و عدسی ابتدای لوله نقش تصحیح کننده پرتوهای نور را دارد. این مدل ها هم محسنات تلسکوپ های بازتابی و هم شکستی را دارا است و حجم کم آنها حمل و نقل شان را ساده می کند. اما قیمت آنها کمی گران است. دو تولید کننده عمده این تلسکوپ ها، شرکت Celestron و دیگری Meade است. تلسکوپ های شرکت Celestron از نظر اپتیکی از شرکت Meade پیشی گرفته است. اما شرکت Meade در بخش الکترونیکی تلسکوپ از مرغوبیت بیشتری برخوردار است.
این حقیقت دارد که تلسکوپ بزرگتر جزئیات بیشتر و اجرام کم نورتر را بهتر نشان می دهند بسیاری را به این باور می کشانند، که تلسکوپ های کوچک ارزش خریدن ندارند. اما حتی یک تلسکوپ شکستی 60 میلیمتری می تواند با نشان دادن اجرام زیادی شما را سال ها سرگرم و مجذوب کند. بسیاری از علاقمندان به ستاره شناسی؛ همین تلسکوپ های کوچک را برای همیشه نگه می دارند. اگر چه داشتن یک تلسکوپ بزرگ در تخیل همه ما خانه کرده و آدم را هیجان زده می کند، اما داشتن تلسکوپ های بزرگ دردسر هم دارد. برای حمل به حیاط، پشت بام، یا اتوموبیل یا هنگام نصب این تلسکوپ ها، دردسرشان آشکار می شود. بهترین تلسکوپ بزرگترین تلسکوپ نیست. بهترین تلسکوپ، تلسکوپی است که همیشه بتوانید از آن استفاده کنید. حمل و استفاده آسان، معیارهای اصلی برای استفاده از تلسکوپی است که می خواهید از آن با لذت رصد کنید.
دوربین های تک یا دوچشمی که اغلب مورد استفاده شکارچیان است یکی از راحت ترین، با صرفه ترین و شاد واجب ترین وسیله ای است که حداقل برای شروع یادگیری منظره آسمان و صورفلکی به کار می آید. این دوربین ها میدان دید وسیعی دارند. البته عیب عمده این دوربین ها بزرگنمایی ثابت آن ها است، چون چشمی آن ها قابل تعویض نیست. عیب عمده دیگر این دسته از دوربین ها مشکل استقرار آن ها است. اغلب دوربین های تک چشمی روس سه پایه نصب نمی شوند و نگه داشتن دوربین های دو چشمی دردسرهای فراوان دارد. به رغم میدان دید زیاد این دوربین ها، حتی با وجود ساخت پایه ای برای رفع اشکال استقرار آن ها، هنوز مشکل ردیابی اجرام باقی است. با همه این ها، هنوز دوربین های تک چشمی و دوچشمی یکی از ابزارهای لازم برای هر اخترشناس حرفه ای و آماتور است و تازه، عیوب آن به قیمت کم شان می ارزد.
پایه های سمت-ارتفاعی، درست مانند پایه های دروبین عکاسی فقط به بالا و پایین و چپ و راست حرکت می کنند و از این رو لوله تلسکوپ فقط در همین جهات حرکت خواهد کرد. بهترین نوع از پایه های سمت-ارتفاعی، آنهایی هستند که پیچ حرکت آرام دارند که به درد دنبال کردن جرم مورد نظر می خورند (البته فقط در جهت های گفته شده). با وجود این، پایه های سمت-ارتقاعی نمی توانند ستاره ها را در حرکت قوسی شان دنبال کند.
پایه های استوایی پیچیده ترند و برخلاف سمت ارتفاعی می توانند ستاره ها را بدون دردسر، در مسیرشات از شرق به غرب دنبال کنند. اگر تلسکوپ موتوری هم برای ردیابی داشته باشد. این کار را به صورت خودکار انجام می دهد. داشتن موتور ردیاب، کمک بسیار بزرگی است، چون مثلاً هنگام استفاده از بزرگنمایی 100 یا بیشتر، میدان دید تلسکوپ کاهش می یابد و در کمتر از 40-50 ثانیه جرم مورد نظر از میدان دید خارج می شود. تنظیم های مجدد و قراردادن جرم مورد نظر در مرکز میدان دید کاری است خسته کننده و از طرفی هر بار هنگام تنظیم، امکان لرزش تلسکوپ و در نتیجه ابهام تصویر هم وجود دارد.
فاصله کانونی تلسکوپ و اینکه این فاصله چقدر باید باشد، مهمترین مشخصه تلسکوپ نیست. تلسکوپ های با فاصله کانونی کم (400 تا 700 میلیمتر) بزرگنمایی کم و میدان دید زیاد دارند. در عوض فاصله کانونی زیاد (1300 تا 3000 میلیمتر) بزرگنمایی زیاد و میدان دید کمی دارند. به همین دلیل، تلسکوپ های با بزرگنمایی کم را برای مشاهده اجرام کم نور و معمولاً کهکشان خودمان استفاده می کنند و تلسکوپ های با بزرگنمایی زیاد را بیشتر برای مشاهده سیارات انتخاب می کنند.
امیدوارم این مطلب شما را برای انتخاب صحیح شما در خرید تلسکوپ مفید باشد
قیمت تلسکوپ ها چقدر است؟
کاسگرین ماکستوف - کاسگرین 6 اینچ اسکای واچر ابزاری قدرتمند با طول لوله بسیار کوتاه و فاصله کانونی بلند و امکان جستجوی هزاران جرم آسمانی. مناسب برای رصدهای جدی از ماه و سیارات. - (قیمت: 1,800,000 تومان) تلسکوپ 6 اینچ ماکستوف - کاسگرین اسکای واچر با فاصله کانونی بلند و طول لوله کوتاه، ابزار بسیار مناسبی برای رصد سیارات و ماه در بزرگنماییهای بالا و با کیفیت و وضوح مناسب است. طول لوله کوتاه این تلسکوپ امکان حمل و نقل سریع و آسان آن را فراهم میکند. همچنین قطر دهانه قابل توجه این ابزار، که آن را در رده تلسکوپهای بزرگ کنونی موجود در ایران قرار میدهد، این امکان را فراهم میکند تا علاوه بر سیارات، امکان رصد اجرام کم نورتر اعماق آسمان را نیز داشته باشید. • • صفحه اصلی تلسکوپ -> دابسونی تلسکوپ دابسونی 6 اینچ Sky watcher تلسکوپی متوسط با قطر دهانه 153 میلیمتر، با استقرار سمت و ارتفاعی و نصب بسیار سریع و راحت - (قیمت: 325,000 تومان) ابزاری قدرتمند در رده تلسکوپهای متوسط آماتوری با ساختاری بسیار ساده که سبب استفاده آسان از آن و حمل و نقل و سوارکردن سریع و راحت تلسکوپ شده است. حرکت تلسکوپ در دوجهت سمت و ارتفاع است و به آسانی با دست صورت میگیرد. با وجود اندازهی بزرگ آینه اصلی، ساختار سادهاش بهای آن را به بهای ابزارهای بسیار کوچکتر کاهش داده است و همین موضوع سبب استقبال رصدگران آسمان در سراسر جهان از تهیه یا ساخت تلسکوپهای دابسونی است. این ابزار برای رصدگران جدی آسمان با بودجه کم، ابزار بسیار مناسبی است.
تلسکوپ 70 میلیمتر شکستی لوله کوتاه با پایهAZ3 ابزاری در رده تلسکوپهای شکستی کوچک با میدان دید مناسب و نسبت کانونی کم (f/5). به همراه ابزار مستقیم کننده تصویر و پیچهای کنترل حرکت ریز برای تنظیم دقیق. مناسب برای منجمان آماتور و دوستداران طبیعت. - (قیمت: 185,000 تومان) ابزاری در رده تلسکوپهای شکستی کوچک که به دلیل استفاده از عدسی گردآورنده نور به جای آینه از شفافیت و گردآوری نور بیشتری نسبت به تلسکوپهای هم تراز بازتابی برخوردار است. به دلیل طول لوله کوتاه نسبت به دیگر تلسکوپهای شکستی همتراز خود قابلیت حمل و نقل بیشتری دارد و به سرعت و سادگی برپایه سوار میشود و علاوه بر این از میدان دید وسیعتری برخوردار است. به این دلایل و همچنین امکان مشاهده تصویر غیر وارونه و مستقیم اجرام، علاوه بر رصدگران آسمان، طبیعتگردان نیز برای تماشای مناظر زمینی میتوانند از آن بهره ببرند. بر پایه سمت-ارتفاعی سوار است و حرکت تلسکوپ در دو جهت سمت و ارتفاع به سادگی انجام میشود. این تلسکوپ ابزاری ایدهآل برای افرادی است که به تازگی با آسمان آشنا شدهاند و مایلند نخستین تلسکوپ خود را تهیه کنند. از مزایای این تلسکوپ، هزینهی بسیار پایین و استقرار محکم و سادهی آن است. از سری sky watcher
ازتابی تلسکوپ اینفینیتی (مخصوص کودکان) تلسکوپی کوچک با توانایی های مناسب، ویژه کودکان خردسال برای آشنایی با اجرام آسمان. - (قیمت: 49,500 تومان) تلسکوپ 76 میلیمتری بازتابی اینفیتی، ابزاری است که با توجه به ساختار فیزیکی کودکان طراحی شده است. طراحی زیبا، راحتی کار و مناسب بودن موقعیت کودک به هنگام رصد از مزایای این تلسکوپ به شمار می رود. دقت اپتیکی و اندازه مناسب آینه این تلسکوپ، با وجود کوچکی ظاهری آن این امکان را فراهم می کند تا کودک اجرام آسمانی قابل توجهی را با کیفیت بسیار خوبی رصد کند. از دیگر نکات قابل توجه این تلسکوپ قیمت بسیار مناسب آن و بدنه مقاومش در برابر ضربه و حرکتهای شدید است. • تلسکوپ -> دابسونی تلسکوپ دابسونی 17.5 اینچ دیسکاوری تلسکوپ غولپیکر 17.5 اینچی شرکت دیسکاوری، ابزاری بسیار قوی برای رصد اجرام اعماق آسمان و عکاسی - (قیمت: 4,950,000 تومان) تلسکوپی بزرگ در اندازه تلسکوپهای تحقیقاتی، بزرگترین تلسکوپ آماتوری در ایران، برای مشاهده بی نظیر اجرام اعماق آسمان. با اپتیک دقیق و شفاف کارخانه دیسکاوری، شناخته شده ترین سازنده تلسکوپهای دابسونی بزرگ در جهان، ساخت آمریکا. قطر دهانه بسیار بزرگ این تلسکوپ و امکان جداسازی (دوو تکه ای بودن) لوله بلند تلسکوپ، آن را به ابزاری بسیار قدرتمند با قابلیت حمل و نقل مناسب تبدیل کرده است. این تلسکوپ، ابزاری توانمند برای جستجوگران جدی آسمان شب به شمار می رود.
شکستی تلسکوپ شکستی 12 سانتیمتر Sky watcher ابزاری در رده تلسکوپهای شکستی بزرگ، با قابلیت گردآوری نور و شفافیت بیشتر نسبت به تلسکوپهای بازتابی همرده خود. تلسکوپی قدرتمند با ساختاری ساده و تصویری مستقیم. - (قیمت: 499,000 تومان)